Bài viết: Kẻ Rỵ - miền quê giàu văn hóa lịch sử

Nếu Kẻ Chè nổi danh là mảnh đất nghề truyền thống thì Kẻ Rỵ lại được biết đến với những điểm di tích văn hóa lịch sử nổi bật. Đây cũng là mảnh đất học với nhiều hiền tài góp công cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, trong đó có nhà sử học Lê Văn Hưu.

Theo tài liệu lịch sử, Lê Văn Hưu sinh năm 1230, tại làng Kẻ Rỵ. Từ nhỏ, ông được nhắc đến là cậu bé khôi ngô, tuấn tú, thông tuệ khác thường. Năm 18 tuổi, ông đỗ Bảng nhãn, được bổ nhiệm chức quan Viện hàn lâm, sau đó được Vua Trần Thái tông giao trọng trách biên soạn Quốc sử với bộ Đại Việt sử ký. Đây là bộ quốc sử đầu tiên ở thời phong kiến Việt Nam với 30 cuốn ghi lại các sự kiện của đất nước trong khoảng thời gian 15 thế kỷ một cách trung thực, khách quan. Công trình nghiên cứu của ông đã được Vua Trần cũng như các nhà sử học đời sau rất mực ca ngợi. Để tưởng nhớ công ơn của ông, người dân địa phương đã xây dựng đền thờ tại khu đất đẹp trong xã. Tuy nhiên, hiện nay do di tích đã bị xuống cấp nghiêm trọng nên khu đền thờ đang được xây dựng lại khang trang hơn. Cùng với đền thờ, khu lăng mộ của sử gia cũng được tôn tạo khang trang trong khuôn viên rộng, cảnh quan hài hòa, thoáng đãng. Ngay trước di tích có hồ bán nguyệt, tam quan, đặc biệt có bia đá cổ ghi lại thân thế, sự nghiệp của ông. Người dân trong làng vẫn thường đến đây hương khói với một niềm tôn kính, tự hào về bậc hiền tài của quê hương.

Đến với Kẻ Rỵ, ngoài đền thờ Lê Văn Hưu, chùa Hương Nghiêm cũng là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa cổ. Được xây dựng khoảng giữa thế kỷ X trong khuôn viên rộng gần 10.000m2, đây là công trình có giá trị về mặt kiến trúc được Nhân dân địa phương gìn giữ.

Bên cạnh các di tích cổ, vùng đất Kẻ Rỵ còn là nơi lưu lại những dấu ấn cách mạng của chính quyền và Nhân dân Thanh Hóa trong thời kỳ chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ (giai đoạn 1964 - 1972). Đó là khu hầm làm việc và chỉ huy của Thường trực Ủy ban Hành chính tỉnh Thanh Hóa.

Hầm được xây dựng ở thôn Phủ Lý Nam (nay là thôn 4) với diện tích gần 100m2. theo kết cấu theo hình chữ Y, nửa nổi nửa chìm và có một lối vào ở hướng Nam, hai lối ra ở hướng Bắc. Hầm được xây kiên cố, lớp nền đổ bê tông bằng phẳng tạo độ vững chắc, là nơi trú ẩn và làm việc cho khoảng từ 5 đến 6 người.

Là minh chứng cho sự quyết tâm chiến đấu bảo vệ quê hương, đất nước, góp phần làm nên những chiến công lớn của quân và dân Thanh Hóa, năm 2007 hầm làm việc và chỉ huy của Thường trực Ủy ban Hành chính tỉnh đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp tỉnh.

Tự hào về mảnh đất giàu truyền thống văn hóa lịch sử, trong những câu chuyện của người dân làng Kẻ Chè, Kẻ Rỵ không chỉ có chiếc trống, chiếc chuông đồng từ những bàn tay thợ nghề của địa phương mà còn đan xen vào đó còn là sự say mê khi giới thiệu về những điểm di tích gắn với câu chuyện về các bậc hiền tài được sinh ra và lớn lên nơi mảnh đất này. Với họ, việc duy trì và phát triển nghề đúc đồng truyền thống của làng vừa mang lại đời sống khá giả, sung túc vừa là cách thiết thực nhất để lưu giữ những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc. Và các di tích trong xã dù đã được công nhận di tích cấp tỉnh, cấp quốc gia hay chưa cũng đều được người dân nơi đây quan tâm giữ gìn với mong muốn lưu lại cho thế hệ sau những giá trị tốt đẹp của đất và người Thiệu Trung.

(Nguồn tin Đài truyền thanh huyện)

Người sưu tầm                               

Trần Thị Hiên ( CC văn hóa xã)